چکیده
1 -
جبریه به دو دسته خالصه و متوسطه تقسیم میشوند. گروه نخست براى انسان هیچ قدرتى
قائل نیست و همه را به خدا نسبت میدهد و گروه دوم براى آدمى قدرت را اثبات میکند
ولى آن را در فعل مؤثر نمیداند.
2 -
اینکه عقیده به جبر در چه زمانى در میان مسلمانان مطرح شده روشن نیست ولى در قرن
اول هجرى گروههایی با عقیده به جبر یافت شدهاند. در کتب فرق و مذاهب اولین فرقه
اى که به نام جبریه نامیده شده مرجئه جبریه هستند. و تنها فرد معتقد به ارجاء و
جبر که آراى او در دست است جهم بن صفوان است و جهمیه همان گروهیاند که جبریه خالص
و محضاند.
3 -
عقاید مهم جهمیه از این قرار است:
الف )
شناخت خدا براى ایمان کافى است و اقرار و عمل خارج از ایمان است.
ب )
انسان مجبور است و اراده و اختیارى از خود ندارد.
ج )
خداوند را نمیتوان به صفتى از صفاتى که مخلوقات را به آن توصیف میکنیم توصیف
کرد.
د) کلام
خدا حادث است و مخلوق.
ه) علم
خدا به امور حادث، حادث است.
و)
خداوند را حتى در قیامت هم نمیتوان دید.
ز) بهشت
و جهنم ابدى نیستند.