چکیده
1. کلمه ارجاء دو معنى دارد: تاءخیر انداختن و امید
دادن . اطلاق این نام به معناى نخست بر گروهى خاص به دلیل آن است که آنها رتبه عمل
رامؤ خر از رتبه ایمان و خارج از آن دانستند، و اطلاق آن به معناى دوم به این دلیل
بود که آنها به گناهکاران امید بخشیده شدن مى دادند، چون معصیت را براى ایمان مضر نمى
دانستند.
2. مرجئه به چندین فرقه و مذهب
مختلف اطلاق شده که برخى جنبه سیاسى و برخى جنبه کلامى دارند.
3 .اولین گروه از مرجئه در قرن اول هجرى در جریان
شورش بر علیه عثمان پیدا شدند که مى گفتند قضاوت درباره حق و باطل بودن عثمان و على
علیه السلام را باید تا روز قیامت به تاءخیر انداخت . این اعتقاد آنها در مقابل این
اعتقاد خوارج نخستین است که على علیه السلام و عثمان را کافر مى دانستند.
4. گروه دیگرى از مرجئه که در اصل گروهى سیاسى بودند
قائل به تبعیت از حاکم وقت ولو معاویه و یزید بودند و همه اهل قبله را مؤ من و مسلمان
مى دانستند و خواهان قطع جنگ و خونریزى بودند.
5. به دنبال این عقاید سیاسى ، برخى براى توجیه دینى
ارجاء سیاسى به فکر یافتن مبانى کلامى آن بر آمدند و به این ترتیب ارجاء کلامى پیدا
شد. آنها رتبه عمل را متاءخر از ایمان مى دانستند.
6. همانند مقابله مرجئه با خوارج در آراى سیاسى ،
در آراى کلامى هم مرجئه در نقطه مقابل خوارج قرار دارند. عقاید کلامى این دو گروه ،
بیان دو نقطه افراط و تفریط در باب ایمان و کفر است . یکى فاسق را کافر و مستحق قتل
مى داند و دیگرى ایمان او را مساوى ایمان انبیا و اولیا و صالحین مى داند