اشاره:

دروزیه، از مهمترین انشعابات اسماعیلیه است که در نیمۀ اول سدۀ پنجم، بر مبنای اعتقاد به الوهیت الحاکم بامرالله، ششمین خلیفۀ عباسی شکل گرفت. محمد بن اسماعیل درزی، اخرم و حمزة بن علی زوزنی مهمترین داعیان دروزی هستند. البته دروزیان خود را موحدون می‌نامند.

رسائل الحکمة مهمترین کتاب آنان است که در آن از تجلی، تَقَمُّص، نطق، نسخ ادیان و شرایع و... به عنوان مهمترین اعتقادات دروزیان سخن به میان آمده است.

آنان در احکام ازدواج، ارث، وصیت و روزه تفاوت‌هایی با مسلمانان دارند.

با اینکه جامعۀ دروز بسته است، اما اهتمام آنان به وجوب تقیه و سری نگه داشتن عقاید باعث شده است تا با پیروان ادیان دیگر زندگی مسالمت‌آمیزی داشته باشند.

دروزیان به طور کلی در مناطق کوهستانی زندگی می‌کنند و امروزه غالباً در مناطقی از سوریه، لبنان و فلسطین ساکنند و البته هر کدام رهبری مستقل دارند از مهمترین رهبران سیاسی دروزیان لبنان کمال جنباط مؤسس حزب سیاسی الحزب الاشتراکیة التقدیمیة بود. اکنون نیز ولید جنبلاط رهبری سیاسی دروزیان لبنان را بر عهده دارد. دروزیان لبنان در حوادث اخیر سوریه، از بشار اسد حمایت کردند.

برخی اندیشمندان معاصر دروزی، با تبیین مبانی مذهب دروز بر طبق اصول اسلامی و قرآنی، در تلاشند تا آن را جزو مذاهب اسلامی معرفی کنند.

چکیده

1 - به پیروان على (علیه السلام ) که معتقد به امامت بلافصل او از طریق ((نصب ))و ((نص ))پیامبر (صلى الله علیه و آله ) هستند شیعه گفته مى شود. این اصطلاح در زمان پیامبر هم مطرح بوده و تعبیر ((شیعة على ))به کار رفته است .

2 - نخستین دوره حیات شیعه ، زمان حیات پیامبر (صلى الله علیه و آله ) است . روایات متعددى در نزد شیعه و سنى هست مبنى بر اینکه عبارت ((شیعة على ))توسط پیامبر (صلى الله علیه و آله ) رواج یافته است . کما اینکه پیامبر اکرم (صلى الله علیه و آله ) در طول عمر خویش بارها على (علیه السلام ) را به عنوان جانشین خویش معرفى فرمودند که اولین دفعه پس از نزول آیه ((و انذر عشیرتک الاقرین ))بود. در پایان عمر ایشان هم که واقعه غدیر خم اتفاق افتاد این معرفى تکرار شد.

3 - مرحله دوم حیات شیعه مربوط به پس از وفات پیامبر (صلى الله علیه و آله ) است . در حالى که عده اى در سقیفه مشغول تعیین خلیفه بودند شیعیان على (علیه السلام ) با اعتقاد به جانشینى او گرد او جمع آمدند که در راءس ‍ آنها مقداد، سلمان ، ابوذر و عمار قرار داشتند لکن به جهت حفظ اسلام سکوت اختیار نمودند و با حاکمان وقت همراهى کردند.

4 - دوره سوم پس از قتل عثمان و به خلاف رسیدن على (علیه السلام ) شروع مى شود. در این دوره امامت على (علیه السلام ) فعلیت بیشترى یافت و شیعه در حاکمیت سیاسى هم نقش پیدا کرد. پس از شهادت على (علیه السلام ) و صلح امام حسن (علیه السلام ) دوره حیات شیعه در عصر اموى آغاز مى شود که سخت ترین دوره حیات شیعه است . شیعیان در این دوره متحلم آزار و شکنجه و قتل و غارت مى شوند و در همین زمان است که قیام کربلا اتفاق مى افتد.

5. اولین اختلاف در شیعه زمانى اتفاق افتاد که مختار که به خونخواهى امام حسین (علیه السلام ) قیام کرده بود محمد حنفیه را به عنوان امام مهدى (عج ) معرفى کرد و در اینجا اولین انشعاب در شیعه پیدا شد. به پیروان مختار و این اعتقاد کیسانیه مى گویند.

6 - جریان دیگرى که به پیدایش فرقه اى دیگر انجامید قیام زید فرزند امام سجاد (علیه السلام ) بر ضد بنى امیه بود. پس از آنکه او به شهادت رسید پیروان او که امامت او را قبول داشتند به ((زیدیه ))معروف شدند.

7 - سومین انشعاب در زمان امام صادق (علیه السلام ) رخ داد، زیرا عده اى اسماعیل فرزند ارشد او را به عنوان امام هفتم پذیرفتند و اسماعیلیه نامیده شدند.

8 - از اوایل قرن چهارم تا اواخر قرن پنجم که خاندان بویه شیعى مذهب در دستگاه حکومت عباسى نفوذ کرد شیعه آزادى عمل بیشترى در بیان عقاید خود پیدا کرد و بسیارى از متکلمان و فقهاى شیعه مانند شیخ صدوق ، شیخ مفید، سید مرتضى ، شیخ طوسى در این زمان پدید آمدند. گسترش شیعه با حکومت حمدانیان و فاطمیین ادامه یافت ولى در دوره ایوبیان مجددا سخت گیرى بر شیعیان آغاز شد.

9 - در حکومت مغول در قرن هفتم در برخى نقاط مذهب شیعه رواج یافت . بزرگانى چون محقق حلى ، علامه حلى و خواجه نصیرالدین طوسى در همین زمان مى زیسته اند. با حاکمیت شاه اسماعیل صفوى بر ایران مذهب شیعه به عنوان مذهب رسمى اعلام شد و تلاشهاى زیادى در ترویج آن صورت گرفت . علمایى چون شیخ بهایى ، میرداماد، ملاصدرا، فیض کاشانى و علامه مجلسى در همین زمان مى زیسته اند. اما در همین وقت با حاکمیت دولت عثمانى در برخى مناطق دیگر، شیعیان مورد آزار و اذیت قرار گرفتند و مذهب شیعه که زمانى در سوریه و مصر و ترکیه رواج داشت از آن مناطق رخت بربست .

10 - در کتب فرق و مذاهب ، فرقه هاى متعددى براى شیعه ذکر شده که اکثرا جعلى است ، و تنها فرقه هاى مهم موجود شیعه سه فرق امامیه ، زیدیه و اسماعیلیه هستند که از این میان اکثریت شیعه را امامیه یا شیعیان اثنى عشرى که قائل به امامت على (علیه السلام ) امام حسن (علیه السلام ) امام حسین (علیه السلام ) و نه فرزند معصوم آن حضرت هستند، تشکیل مى دهند.

قلعه الموت

اسماعیلیه یکی از قدیمی­ترین فرقه­های انشعابی شیعه است که منسوب به اسماعیل فرزند ارشد پیشوای ششم شیعیان ـ امام صادق (علیه السلام) است. عمده تمرکز اسماعیلیان در کشور مصر بوده است، با وجود این، حضور مستمر و فعال اینان در ایران و قلعه­های الموت از نکات برجستة تاریخ این گروه است. این نوشتار در پی آن است تا سیری از ورود، حضور و انقراض اسماعیلیان در ایران را واکاوی کند. بر اساس مهم­ترین یافته­های این تحقیق، نام اسماعیلیان با حسن صباح پیوندی عمیق دارد، ضمن آنکه جنگ­ و گریزهای ایشان با حکومت­های وقت از مهم­ترین شاخصه­های ایشان به شمار می­آید.

 برگی دیگر از تلاش غرب در جنگ با عقاید اسلامی

از بزرگترین اهداف شبکه آقاخان، شناسایی و جذب استعدادهای درخشان کشورهای مسلمان و ارائه بورس به نخبگان آنان است تا به گفته مقامات این فرقه، در آینده بتوانند فرهنگ کشورهای مسلمان را منطبق با اقتضائات تمدن غرب و گفتمان مدرن شکل دهند

گسترش فرقه اسماعیلیه در قرن اخیر

نزاریه پرجمعیت‌ترین شاخه از مذهب شیعه اسماعیلیه هستند و بیش از دو سوم اسماعیلیان را تشکیل می‌دهند. اسماعیلیه دومین فرقه بزرگ در تشیع، پس از شیعه دوازده‌امامی است.

«محمد برهان الدین» که به مدت بیش از پنج دهه رهبر شیعیان بهره داوودی بود؛ در 102 سالگی و در نتیجه ایست قلبی در حالی درگذشت که تا چند هفته دیگر 103 ساله می‌شد.